Jak rozpoznać, że młody człowiek uzależnił się od hazardu? Jakie są ostrzegawcze sygnały patologicznego grania pośród młodzieży?

Młody człowiek może się uzależnić nie tylko od grania w kasynie (obecnie najczęściej internetowym), ale także od obstawiania zakładów bukmacherskich, jak również od gry na automatach, a także zdrapek, loterii czy nawet udziału w różnego rodzaju konkursach. Niestety utrata kontroli nad różnego rodzaju grami jest jedną z najniebezpieczniejszych form psychicznego uzależnienia. Można zadać sobie pytanie:

Dlaczego uzależnienie od hazardu jest tak szczególnie niebezpieczne?

Wynika to głównie z tego, że uzależnienie od hazardu charakteryzuje się brakiem specyficznych objawów somatycznych, które można obserwować w innego rodzaju uzależnieniach, a które są na tyle odczuwalne i zauważalne dla otoczenia, że alarmują bliskich osoby uzależnionej i w konsekwencji pomagają w postawieniu diagnozy. Uzależnienie od hazardu młodego człowieka powoduje duże spustoszenia w jego środowisku społecznym, prowadząc do poważnego kryzysu w relacjach rodzinnych, rówieśniczych, czy kłopotów związanych z nauką i funkcjonowaniu w środowisku szkolnym.

Jak rozwija się uzależnienie od hazardu?
Podstawowy problem
Rozwój uzależnienia od hazardu to złożony proces, na który wpływ ma kilka czynników. Najważniejsze z nich to:

  • głębokie zaburzenie samooceny (zaburzenia „narcystyczne”)

  • zaburzenia relacji z innymi

  • nieregularne stany pobudzenia.

Pośród sygnałów wczesnego uzależnienia od gier hazardowych można wyróżnić:

  • częste nieusprawiedliwione nieobecności w domu;

  • powtarzające się kłamstwa dotyczące codziennych zajęć;

  • ustawiczny brak pieniędzy;

  • ogólny wzrost tajemniczości;

  • zaniedbywanie nauki, zdrowia i wyglądu, rodziny i kontaktów z przyjaciółmi;

  • rozdrażnienie (w sytuacji, gdy niemożliwa jest gra);

  • traktowanie grania jako sposobu na zarabianie pieniędzy.

Do jednoznacznych symptomów uzależnienia od hazardu można zaliczyć:

  • długi;

  • problemy z absencją w szkole, czy pracy;

  • próby pożyczania pieniędzy od rodziny i przyjaciół;

  • niechęć do oddawania pożyczonych pieniędzy;

  • wydawanie pieniędzy jedynie na gry;

  • granie w samotności przez długi czas;

  • ciągłe pragnienie odegrania się;

  • granie na coraz większych stawkach;

  • granie do wydania wszystkich pieniędzy;

  • całkowita alienacja i odrzucenie rodziny oraz przyjaciół;

  • okłamywanie rodziny i przyjaciół w kwestii rozmiarów hazardu;

  • konflikty z prawem wynikające z chęci zdobycia pieniędzy na grę lub spłatę zaciągniętych długów;

  • zanikają inne zainteresowania;

Biskup polowy Wojska Polskiego Józef Guzdek powiedział, że zgodnie z zapisami katechizmu kościoła Katolickiego, gry hazardowe, np. karty, bądź zakłady nie są same w sobie sprzeczne ze sprawiedliwością. Jednak jak podkreślił, stają się one moralnie nie do przyjęcia, gdy człowiek uzależnia się od hazardu, co rodzi negatywne konsekwencje – biedę, choroby, niszczenie relacji międzyludzkich, prowadzi do kradzieży lub innych grzechów.

Hazard w ramach ustawy o grach hazardowych jest legalny, ale każdy musi mieć na uwadze, że może on stać się nałogiem niosącym zgubne skutki dla graczy i ich rodzin. Pojęcie słowa hazard pochodzi z języka arabskiego i oznacza grę w kości lub kostkę do gry. We współczesnym świecie hazard odnosi się do wszystkich gier pieniężnych, gdzie o wygranej decyduje tzw. „szczęście”. Do najpopularniejszych gier hazardowych można zaliczyć: automaty do gry, bingo, ruletka, poker, gry w kości, różnego rodzaju zakłady bukmacherskie, gra na giełdzie, gry totalizatorach sportowych, gry on-line w telewizji czy internecie.

Uzależnienie od hazardu ujawnia się wtedy, gdy dana osoba przestaje traktować grę jako formę rozrywki, a odczuwa silny i natrętny przymus zagrania. Gra staje się aktywnością pochłaniającą wszystkie inne zainteresowania i czas wolny, a nawet odbywa się to kosztem pracy zawodowej i czasu spędzanego z rodziną i bliskimi. Gracza charakteryzuje przesadny optymizm w przewidywaniu wygranej, pamiętanie tylko sukcesów oraz snucie planów związanych z wygraną. W trakcie grania pojawiają się emocje ekscytacji, które prowadzą do zachowań kompulsywnych obsesji grania mimo ponoszenia różnego rodzajów kosztów. Na początku osoba, która podejmuje ryzyko gry robi to dla zabawy lub dla poczucia doznania lekkiego ryzyka i ewentualnej wygranej. Pojawiają się myśli, że przy grze można miło spędzić czas, odprężyć się, zrelaksować się, a przy okazji uzyskać dodatkowe pieniądze.

Początek zawsze jest „ niewinny” jak w innych uzależnieniach. Hazard dostarcza silnych pozytywnych emocji oraz wymierny dochód. Jednak z czasem gracz zaczyna tracić poczucie kontroli nad tym co dzieje się wokół niego, zaczyna odczuwać wewnętrzny przymus oraz chęć zagrania jeszcze raz. Pojawia się nadzieja, że może tym razem wygra lub odegra się. Obiecuje przed samym sobą oraz przed rodziną, że to już ostatni raz! Spłaci długi, a jego rodzina przestanie zadawać niezręczne pytania, które go irytują i skończy z tym raz na zawsze. Osoba uzależniona od hazardu zaciąga kolejne długi i już nie jest wstanie ich spłacać. Popada w tzw. spiralę długów i przestaje kontrolować swoje życie. Nałogowe granie prowadzi do problemów zdrowotnych, psychicznych i społecznych. W rodzinie pojawiają się oskarżenia, pretensje, nadmierna kontrola wydatków, roszczenia, kłamstwa, to z kolei prowadzi do napięć i kłótni między np. małżonkami, w których często świadkami są dzieci.

Hazardzista doświadcza sprzecznych uczuć od lęku, wstydu, strachu, poczucia winy do euforycznych stanów szczęścia i spełnienia oraz poczucia dumy. To z kolei prowadzi do ciągłej stymulacji własnych odczuć, gracz musi być cały czas „ nakręceni” często są spostrzegani jako osoby, które zażyły narkotyk. Osobie uzależnionej od hazardu towarzyszą problemy zdrowotne min. bezsenność, zaburzenia układu krążenia, wrzody układu pokarmowego, bóle głowy, choroby serca, duszności, istnieje również duże ryzyko pojawienia się uzależnień współistniejących tj. nikotynizm, alkoholizm, lekomania, czy uzależnienie od narkotyków.

Cechy patologicznego gracza.

U osoby, którą dotyka patologiczny hazard, występują następujące cechy:

  1. Niechęć do zaakceptowania rzeczywistości – osoba zaczyna uciekać od realnego życia i problemów w świat gier.

  2. Emocjonalna niepewność – osoba czuje się pewnie, gdy znajduje się w akcji. Patologiczni gracze często twierdzą, że komfortowo się czują przy stoliku do gry w pokera, itp. Nikt nie wymaga od nich zbyt wiele, co daje im poczucie bezpieczeństwa.

  3. Niedojrzałość – osoba chce zyskiwać bez ponoszenia żadnych trudów i bez problemów. W procesie powracania do zdrowia hazardzista musi zaakceptować swoją niezdolność do konsekwentnej pracy i przejmowania odpowiedzialności za własne życie. W wyniku przeprowadzonych badań odkryto pozytywną zależność między skłonnością do grania a zewnętrzną lokalizacją poczucia kontroli. Osoby, które wyróżniały się silnym zewnętrznym poczuciem kontroli były przekonane, że sytuacje, które spotykają ich w życiu są zależne od sił zewnętrznych, szczęścia, innych ludzi, a nie od swojego działania. Jest prawdopodobne, że cecha ta może wiązać się z silną skłonnością do nadmiernego grania i szkodzić szczególnie tym osobom, które grają z wiarą, że szczęście samo przyniesie im korzyści ekonomiczne.

  4. Poczucie wszechmocy – osoba pragnie osiągnąć status tzw. „grubej ryby” i posiadać duże wpływy oraz możliwości działania. Aby to osiągnąć może posunąć się do zachowań nieetycznych tylko po to, żeby jego wizerunek w oczach innych pozostał niezmieniony. Zbyt silne poczucie kontroli nad zdarzeniami może powodować większą skłonność do poddawania się złudzeniu kontroli w trakcie gry.

  5. Magiczna wizja przyszłości – osoba odmalowuje sobie wymarzoną i wspaniałą wizję przyszłości, gdy tylko pojawi się duża wygrana. Codziennym czynnością towarzyszą marzenia o wspaniałym życiu, które będą prowadziły, gdy tylko wygrają dzięki zastosowaniu swojego systemu. Często wizja jest tak rozbudowana, że nawet pomimo dużej wygranej, nie może zostać w pełni zrealizowana, co skłania do dalszej gry i coraz śmielszych marzeń. W przypadku przegranej takie osoby nie poddają się, wręcz przeciwnie – podejmują desperackie działania, aby ocalić wymarzoną wizję.

Objawy uzależnienia od Hazardu:

  • Silna potrzeba lub poczucie przymusu grania – odczuwane w sposób oczywisty w okresach, w których gra jest niemożliwa, ewentualnie w okresach, w których osoba grająca sama próbuje powstrzymać się przed graniem.

  • Subiektywne przekonanie o istnieniu trudności w kontrolowaniu zachowań związanych z graniem – zaburzona kontrola nad powstrzymaniem się od grania w ogóle oraz nad długością czasu poświęconego na granie, czy wreszcie środków na nieprzeznaczonych.

  • Objawy abstynencyjne – występowanie, przy próbach przerwania lub ograniczenia grania, niepokoju, rozdrażnienia czy gorszego samopoczucia – co ciekawe niejednokrotnie także fizycznego oraz ustępowanie tych stanów w momencie, w którym wraca się do gry.

  • Zmiana tolerancji – spędzanie coraz większej ilości czasu wolnego na graniu, granie coraz bardziej ryzykowne, przeznaczanie na granie coraz większych kwot w celu uzyskania zadowolenia, czy dobrego samopoczucia, które wcześniej uzyskiwane były już przy mniejszej intensywności grania.

  • Postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz grania, coraz większa koncentracja życia wokół grania – co widoczne jest najwyraźniej w tym, iż granie, zdobywanie środków finansowych na granie stają się zasadniczą aktywnością patologiczną hazardzisty. Można tu pokusić się, iż co związane z graniem oraz unikaniem jego destrukcyjnych konsekwencji staje się niejako najważniejszym punktem odniesienia i wartością w życiu osoby uzależnionej.

  • Kontynuowanie grania pomimo szkodliwych następstw fizycznych, psychicznych i społecznych, o których wiadomo, że mają związek z graniem, innymi słowy nieracjonalne powtarzanie zachowania, które realnie przynosi bardzo konkretne i dostrzegalne starty w różnych obszarach życia.